Info-Broschüre Erinnerung verbindet Oder-Warthe

Obszar spotkań i odkryć to epoka przemian w duch pokojowego są- siedztwa. To również jednak okres dyktatury socjalistycznej, zimnej wojny, przemian politycznych. To wreszcie także era Unii Europejskiej z otwartymi granicami, współpracą gospodarczą i sąsiedztwem opar- tym na wzajemnym szacunku i wza- jemnych korzyściach. Epoka obszaru losu trwale nazna- czyła i fizycznie podzieliła region Odry i Warty; w epoce obszaru spo- tkań i odkryć przeszczepione zosta- ły natomiast narracje pamięciowo- -kulturowe, które są trwałe do dziś. W ten sposób wspólna historia re- gionu doznała niemal całkowitego zwrotu poprzez radykalną wymianę ludności na wschód od Odry. Przy- musowa migracja ludności z daw- nej Polski Wschodniej przyniosła ze sobą własną historię, tradycje i język. Ten ostatni, obok nowej fi- zycznej granicy na Odrze, stworzył barierę językową, która zwiększy- ła dystans między mieszkańcami i utrudniała wymianę i współpracę transgraniczną. Kultury pamięci zaczęły się rozwijać oddzielnie od siebie. Ówczesna NRD i PRL rozwijały się z jednej strony osobno, a z drugiej jako „bratnie państwa socjalistycz- ne“ pod egidą radziecką. Równo- cześnie powstała kapitalistyczna Republika Federalna Niemiec z jej zachodnio-amerykańskimi wpływa- mi, w tym z Berlinem Zachodnim. W ten sposób dwie zwycięskie po- tęgi (USA/ZSRR) o zasadniczo od- miennych ideologiach (kapitalizm/ socjalizm) przeszczepiły się na grunt niemiecki (RFN/Berlin Zachodni i NRD), co o mało nie doprowadziło do eskalacji zimnej wojny. Również ponowna ocena II Wojny Światowej w RFN, NRD i PRL była odpowiednio uwarunkowana ide- ologicznie. Powstały i zakorzeniły się bardzo różne kultury pamięci i perspektywy, z których część istnie- je do dziś. Region Odry i Warty musiał najpierw odnaleźć się w tej skomplikowanej sytuacji i tym samym napisać nową historię. Dawni mieszkańcy wschod- niej Polski żyli niekiedy przez lata na spakowanych walizkach lub stawiali swój przysłowiowy ołtarz w knajpie zamiast w starym wiejskim koście- le, ponieważ zakładali, że „Niemcy wkrótce wrócą“. Stawiano pomniki wojenne i zakła- dano mogiły wojenne, na których po dziś dzień chowani są ludzie. Muzea przedstawiają bohaterskie historie wyzwolenia spod reżimu hitlerow- skiego i prezentują sprzęt wojenny Armii Czerwonej i Wojska Polskiego. Podczas zimnej wojny budowano bunkry wojskowe, cywilne i rządo- we, aby chronić się przed atakami nuklearnymi lub je koordynować i przeprowadzać. Ponownie pojawiła się sieć obiek- tów służących kontroli ludności i za- bezpieczeniu dyktatury, np. ośrodki zatrzymań dla młodzieży i warsztaty pracy, więzienia wojskowe i służba ochrony państwa. Niedobory zaopatrzenia w NRD i PRL, a także wszechobecna władza państwowa doprowadziły do ukryte- go i otwartego oporu wobec syste- mu socjalistycznego po obu stronach granicy, a także do dążenia do zmian społecznych i demokracji. „Granica pokojowa na Odrze i Nysie“ została otwarta w 1972 roku i ponownie za- mknięta w 1980 roku dla bezwizowe- go ruchu granicznego. Przestrzeń spotkań i odkryć