Przewodnik turystyczny "Pamięć łączy w regione nad Odrą i Wartą"

58 59 Prz e strz eń Dramatycznych Losów Prz e strz eń Dramatycznych Losów Oprócz miejsca pamięci i muzeum Wzgórz Seelow istnieją inne miejsca upamiętniające zaciekłe bitwy toczo- ne w regionie podczas natarcia Armii Czerwonej. Ślady militarne można znaleźć do dziś, na przykład na zalesi- onym paśmie wzgórz „Reitweiner Höhe”, które rozciąga się w głąb Kotliny Freienwaldzkiej. Pozostałości okopów i schronów przypominają o jednej z największych bitew II wojny światowej na nie- mieckiej ziemi. Pozostałości konstruk- cyjne dawnego bunkra - a dokładniej schronu ziemnego - są związane z marszałkiem Żukowem, dowódcą 1 Frontu Białoruskiego, który dowodził również stąd operacjami Armii Czer- wonej. Miejsce pamięci Reitweiner Sporn Miejsce pamięci Reitweiner Sporn dokumentuje kluczową rolę tego odcinka Wzgórz Seelow jako prowizorycznego stanowiska dowodzenia wojsk radzieckich w 1945 roku. Bunkier został zbudowany w marcu 1945 jako wysunięte stanowisko dowodzenia dla dowódcy 8 Gwar- dyjskiej Armii, generała Wasilija Czuj- kowa, ale dziś nosi imię bardziej znanego marszałka Żukowa, ponie- waż to on kilka tygodni później jako przedstawiciel Związku Radzieckiego przyjął w Berlinie bezwarunkową kapitulację Wehrmachtu. Podstawowe elementy przyległych obiektów zostały odrestaurowane w ostatnich latach i można je zwiedzać w ramach wystawy plenerowej na Reitweiner Sporn. Tablica informuje o tle historycznym obiektu. W 1904 roku otwarto „Provinzial-Irren- anstalt Obrawalde bei Meseritz“ (Prowincjonalny Zakład dla Obłąka- nych w Obrzycach koło Międzyrze- cza), 3 km na zachód od miasta. Uznawany był on za jedną z najno- wocześniejszych i najbardziej postępowych placówek w kraju, w której dobro pacjenta było najważ- niejsze. Na terenie dawnego majątku ziemskiego o powierzchni 27 hekta- rów powstało kilka domów przez- naczonych do zakwaterowania i opieki nad mniejszymi grupami pacjen- tów. Obiekt został zaprojektowany dla 700 pacjentów, ale w razie potrze- by można go było rozbudować dla potrzeb 1200 osób. Szpital posiadał 114 ha ziemi, która była wykorzystywana do terapii zajęciowej w rolnictwie. Heil- und Pflegeanstalt Międzyrzecz-Obrzyce Niewielka wystawa na terenie byłego zakładu opiekuńczo-leczniczego dokumentuje okres, gdy było to miejsce tortur i morderstw dokonywanych w ramach „Programu eutanazji 1942-1945”. Wraz z dojściem do władzy nazistów radykalnie zmieniło się podejście do osób z chorobami psychicznymi i neurologicznymi. Ponad 200 000 osób padło ofiarą eutanazji, gdyż uznano, że reprezen- tują „życie niegodne życia”. W zakła- dzie w Obrawalde w latach 1942 - 1945 ponad 10 000 pacjentów zostało syste- matycznie zamordowanych zastrzy- kami z trucizną w specjalnie do tego celu wyposażonych salach szpitalnych. Transporty pacjentów pochodziły z Niemiec, Polski i Związku Radzie- ckiego. Ofiarami byli również jeńcy wojenni wielu narodowości, a także więźniowie polityczni, jeśli nie byli już zdolni do pracy. Od 1966 roku na terenie szpitala znajduje się pomnik upamiętniający ofiary. Kontakt: Hathenower Weg 14 A 15328 Reitwein, Niemcy www.seelowerhoehen.de Otwarte: Styczeń-grudzień GPS : 52 ° 29 ‘ 48 . 0 “N 14 ° 34 ‘ 05 . 1 “E Miejsce pamiEci Reitweiner Sporn i W szpitalu znajduje się również nie- wielka wystawa, którą można zwie- dzać po wcześniejszym umówieniu. Kolejny pomnik upamiętniający za- mordowanych pacjentów znajduje się na cmentarzu obok szpitala. Kontakt: ul. Poznanska 109 66 - 300 Międzyrzecz, Polska www.psychiatria.miedzyrzecz.pl Otwarte: Cmentarz jest dostępny bez ograniczeń. Wystawę w szpitalu moż- na zwiedzić wyłącznie po zgłoszeniu. GPS : 52 ° 26 ‘ 53 . 3 “N 15 ° 37 ‘ 07 . 2 “E Heil- und Pflegeanstalt MiEdzyrzecz-Obrzyce i