Przewodnik turystyczny "Pamięć łączy w regione nad Odrą i Wartą"

54 55 Prz e strz eń Dramatycznych Losów Prz e strz eń Dramatycznych Losów Tylko dzięki wyzyskowi robotników przymusowych i cudzoziemców można było utrzymać system narodowosocja- listyczny do końca II wojny światowej. W związku ze zwiększeniem stanu osobowego Waffen- SS o 100 000 osób, co postanowiono zimą 1942 / 43 , na- leżało rozbudować lub stworzyć nowe obiekty szkoleniowe i koszary. Region wokół Jamlitz został wyzna- czony jako lokalizacja nowego poli- gonu „Kurmark”. Prace budowlane były w dużej mierze prowadzone przez więźniów różnych obozów kon- centracyjnych. Zakwaterowanie zape- wniono im na wschodnim krańcu wsi Jamlitz w podobozie Lieberose obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, obejmującym 18 baraków mieszkalnych. Miejsce pamięci podobozu Lieberose Historia podobozu obozu koncentracyjnego, a później radzieckiego kompleksu obozów specjalnych jest dziś dokumentowana w różnych miejscach w Jamlitz. Łącznie około 8000 , głównie żydow- skich, więźniów musiało przymusowo pracować przy budowie poligonu wojskowego. Mniej niż 500 z nich przeżyło II wojnę światową. Od jesieni 1945 r. do kwietnia 1947 r. obóz służył rosyjskiej tajnej policji NKWD jako Obóz Specjalny nr 6 Jamlitz. Jednak dopiero po zjedno- czeniu Niemiec historycy zaczęli zajmować się tematem radzieckich obozów specjalnych, który do tej pory stanowił temat tabu. W 2003 roku na terenie byłego obozu powstały zorganizowane przez parafię ewangelicką Lieberose wysta- wy plenerowe upamiętniające obóz. W 2018 roku powstało tam kolejne miejsce pamięci podobozu Lieberose. Po inwazji Wehrmachtu na Polskę i rozpoczęciu II wojny światowej, pow- stały w Rzeszy Niemieckiej i krajach okupowanych obozy jenieckie. Szere- gowców i podoficerów internowano w tzw. „stalagach”, a oficerów w „oflagach”. Jednym z największych obozów oficerskich był Oflag II C Woldenberg w Dobiegniewie. Ten użytkowany od maja 1940 roku obóz składał się z 25 murowanych baraków mieszkalnych i socjalnych, które musieli wybudować polscy jeńcy wojenni. W styczniu 1945 roku w obozie prze- bywało jeszcze około 6 000 oficerów i 600 ordynansów. Wśród więzionych było również wielu rezerwistów, Muzeum Woldenberczyków w Dobiegniewie Narodowosocjalistyczny system obozów, w których więzieni byli jeńcy wojenni jest dziś imponująco udokumentowany w Dobiegniewie. którzy w cywilu byli artystami lub nauczycielami. Tworzyli oni w obozie oficerskim grupy kulturalne i naukowe. Na krótko przed wkroczeniem Armii Czerwonej obóz został ewakuowany na zachód. Dziś niewielkie muzeum przypomina historię byłego jenieckiego obozu oficerskiego. Kontakt: Kiefernweg 15868 Jamlitz, Niemcy Centrum dokumentacji obozu Jamlitz Parafia ewangelicka Lieberose und Land Markt 19 15868 Lieberose www.die-lager-jamlitz.de Otwarte: Styczeń-grudzień GPS : 52 ° 35 ’ 40 . 5 ”N 14 ° 14 ’ 29 . 2 ”E Miejsce pamIEci podobozu Lieberose i W regionie znajdują się również inne miejsca upamiętniające byłe obozy jenieckie: Stammlager III B Fürstenberg (Oder) Oderlandstraße 15890 Eisenhüttenstadt Offizierslager III C Schloss Frauenberg Lübben (Spreewald) Hartmannsdorfer Str. 16 15907 Lübben (Spreewald) Kontakt: Gorzowska 11 66 - 520 Dobiegniew, Polska www.muzeum.dobiegniew.pl Otwarte: Styczeń-grudzień GPS : 52 ° 57 ‘ 28 . 8 “N 15 ° 44 ‘ 17 . 6 “E Muzeum Woldenberc- zyków w Dobiegniewie i